Hồ Cưỡng (còn gọi là
Hồ Hồng, tên chữ là:
Hồ Phúc Thiện), là một vị
tướng vào cuối đời
Trần, ông sinh khoảng niên hiệu Đại Trị (1358 - 1369) đời
Trần Dụ Tông. Năm
Quý Dậu năm thứ 6 (1393 -
Hồng Đức thứ 26), ông được đề cử làm Giám quân tả thánh dực và làm Đại Trị châu lộ Diễn Châu
[1]. Hồ Cưỡng được coi là vị Tổ đã có công khai cơ lập ấp ở
Quỳnh Đôi,
Quỳnh Lưu,
Nghệ An và
Nhân Trạch,
Bố Trạch,
Quảng Bình[2].Cuối thế kỷ XIV, thế lực của
Hồ Quý Ly ngày một lớn mạnh, Hồ Cưỡng được Hồ Quý Ly phong chức Chánh đội trưởng, chỉ huy một đạo quân trên 2.000 người vào đánh
Chăm Pa ở miền
Thuận Hóa. Sau khi đến đây, ông lấy thêm một bà vợ lẽ và lập nên họ Hồ ở vùng Lý Nhân Nam (tức xã Nhân Trạch, huyện Bố Trạch bây giờ). Từ đó, ông chiêu dân lập ấp, khai khẩn đất đai và trở thành ông tổ họ Hồ của vùng đất Lý Nhân Nam. Ông cũng đã nhiều lần lãnh đạo người dân đi đánh giặc ở khắp nơi, tiêu biểu như trận đánh ở cửa
sông Nhật Lệ, ở Phú Hội, ở hồ Bàu Tró...Hồ Cưỡng sinh được 4 người con: 2 trai và 2 gái. Con trai đầu là ông
Hồ Hân, người có công theo giúp
Lê Lợi đánh
quân Minh, ông được phong là
Tả quốc công thần. Ông
Hồ Nhân là một vị tướng giỏi của triều Lê, giữ chức
Tráng vũ tướng quân,
Tả hữu trụ quốc đô thống,
Tước hoan quận công. Nhiều người thuộc dòng họ của ông sau này cũng góp công lớn trong việc bảo vệ đất nước chống ngoại xâm, văn bia họ Hồ ở Quỳnh Lưu, Nghệ An có đoạn ghi: "Đông các
Hồ Sỹ Dương,
Hoàng giáp Hồ Phi Tích,
Hồ Sỹ Đống đã đem tài nội trợ ngoại giao ra kinh bang tế thế. Khi
thực dân Pháp xâm lược
Việt Nam (1858),
tiến sĩ Hồ Sỹ Tuấn đã dâng sớ chống nghị hoà, tuần vũ Hồ Trọng Đình giữ vững thành an bang, Án sát
Hồ Bá Ôn tử tiết với thành
Nam Định..."
[2].